10. AZİZ VE CELİL OLAN ALLAH'IN: "KENDİLERİ FAKİRLİK İÇİNDE
BULUNSALAR DAHİ (MUHACİRLERİ) ÖZ NEFİSLERİNE TERCİH EDERLER."[Haşr, 9]
AYETİ
حدثنا مسدد:
حدثنا عبد
الله بن داود،
عن فضيل بن
غزوان، عن أبي
حازم، عن أبي
هريرة رضي
الله عنه:
أن
رجلا أتى
النبي صلى
الله عليه
وسلم، فبعث إلى
نسائه فقلن:
ما معنا إلا
الماء، فقال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم: (من يضم
أو يضيف هذا). فقال
رجل من
الأنصار: أنا،
فانطلق به إلى
امرأته، فقال:
أكرمي ضيف
رسول الله صلى
الله عليه وسلم،
فقالت: ما عندنا
إلا قوت
صبياني، فقال:
هيئي طعامك،
وأصبحي
سراجك، ونومي
صبيانك إذا
أرادوا عشاء.
فهيأت
طعامها،
وأصبحت
سراجها،
ونومت
صبيانها، ثم
قامت كأنها
تصلح سراجها
فأطفأته،
فجعلا يريانه
أنهما
يأكلان،
فباتا
طاويين، فلما
أصبح غدا إلى
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم فقال: (ضحك
الله الليلة،
أو عجب، من
فعالكما).
فأنزل الله:
{ويؤثرون على
أنفسهم ولو
كان بهم خصاصة
ومن يرق شح
نفسه فأولئك
هم المفلحون}.
[-3798-] Ebu Hureyre r.a.'dan rivayete göre "Bir
adam Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem'e geldi. O da (misafire bir şeyler ikram
etmek Üzere) hanımlarına haber gönderdi. Onlar: yanımızda sudan başka bir şey
yok, diye cevap verdiler.
Bunun üzerine Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem, bunu kim
beraberinde alıp götürür --ya da misafir eder-- diye buyurdu. Ensardan bir
adam, ben dedi.
Adamı alarak hanımına gitti ve, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'in misafirine ikram et, dedi. Hanımı, yanımızda çocuklarına yetecek
kadarından fazlası yok deyince, kocası yemeğini hazırla ve kandilini yak,
çocuklarını akşam yemeğini yemek istedikleri takdirde uyut, dedi.
Kadın yemeğini hazırladı, kandilini yaktı, çocuklı.rını uyuttu.
Daha sonra kalkıp kandilini düzeltir gibi yaparken kandili söndürdü. Her ikisi
de adama yemek yedikleri izlenimini verdiler. Karı-koca yemek yemeden geceyi
geçirdiler.
Sabah olunca Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in yanına
gitti. Resulullah şöyle buyurdu:
Bu gece Allah -ikinizin yaptığına güldü --ya da beğendi.--
Bunun üzerine yüce Allah, "Kendileri fakirlik içinde
bulunsalar dahi öz nefislerine tercih ederler. Kim nefsinin cimriliğinden
korunursa, işte onlar, umduklarını bulanların ta kendileridir. " [Haşr, 9]
buyruğunu indirdi.
Bu Hadis 4889 numara ile gelecektir.
Diğer tahric edenler: Tirmizi Tefsirul Kur’an; Müslim, Eşribe
Tirmizî: Bu hadis
hasen sahihtir.
Fethu'l-Bari Açıklaması:
"Bir adam Nebi sallAllahu aleyhi ve sellem'in yanına
geldi." Bunun ismini tespit edemedim. İleride onun Ensardan birisi
olduğuna dair bilgi gelecektir.
"Hanımlarına haber gönderdi." Yani onlardan misafirini
ağırlayacak şeyler istedi.
"Yanımızda sudan başkası yok, dediler." Bu ibarede bu
olayın yüce Allah'ın Hayber ve benzeri diğer yerleri fethetmeyi nasip etmeden
önce, ilk dönemlerde olduğu izlenimi vardır.
"Kim yanına alır ya da misafir eder?" Yani kim bunu
yanına alıp, onu misafir olarak ağırlar? Ebu Usame yoluyla gelen rivayette:
"Bu gece bu adamı misafir edecek bir kimse yok mu? Allah da ona rahmet
ihsan edecektir" şeklindedir.
"Ensardan bir adam: Ben dedi." İbnu't-Tın'in iddiasına
göre bu Sabit b. Kays b. Şemmas'dır.
"Çocuklarıma yetecek kadarından fazlası yok." Misafir
edenin ve hanımının akşam yemeği yemiş olması ihtimali vardır. Çocukları da o
sırada işleriyle meşgul veya uykuda olduklarından onlara yetecek kadarını
ayırmışlar yahut da çocuklarının akşam yemeğine ihtiyaçlarının fazla olması
dolayısıyla akşam yemeğini onlara ayırmış olabilirler. Ebu Usame yoluyla gelen
rivayetteki: "Biz de bu gece aç kalırız" sözleri dolayısıyla kabul
edilmeye değer görüş de budur. Bu rivayetin sonunda aynı şekilde her ikisinde
de: "Akşam bir şey yemeden sabahı ettiler" denilmektedir.
"Kandilini yak, çocuklarını uyut." Müslim'deki bir
rivayette "onları herhangi bir şeyle oyala" şeklindedir.
"Bu gece Allah sizin yaptığınızdan dolayı güldü ya da
beğendi." Gülmenin ve beğenmenin yüce Allah'a nispet edilmesi mecazidir.
Her ikisinden de maksat karı-kocanın yapmış olduklarından razı olmasıdır.
Hadisten Çıkarılan Bazı Sonuçlar
Hadiste dini ya da dünyevi bir masıahat bulunduğu takdirde, ağır
olmayan bir zarar ihtiva ediyor olsa dahi babanın fiilinin, küçük çocuğu
hakkında geçerli ve nafiz olduğuna delil vardır. Bu hüküm küçük çocuğun benzer
durumlara adeten katlanabileceğinin bilinmesi şartına bağlı olarak kabul
edilir.
Doğruyu en iyi bilen Allah'tır.